Jump to content

Imali

From Wikiphidiya
Imali

Imali kuyinto yokuthenga,[1] iqakathekile emaphilweni wabantu.Imali yenza bona abantu bakghone ukuba ukuthola amathuba, ubudlelwano nokhunye. Imali kuyinto eyenza bona abantu bakghone ukutjala imali bebathole inzuzo. Imali imali isika mahlongothi womabili ngombana inobuhle nombumbi ebulethako emphakathini nephasini loke.Kunemali Yephepha nemali yamaseende. Imali yeSewula Afrika ibalwa ngamaranda.

Amatjhuguluko obulethwa yimali

[edit | hlela umthombo]

Imali kungaba yinto enamandla wokutjhaphulula umuntu imnikele izinto ezihle ezinengi. Umuntu nakanemali ukghona ukubulunga imali ngokwaneleko abe nokuthula emphefumulweni wakhe ngombana uyazi unemali ayibulungileko akghona ukuhlela ikusasa lakhe ngayo. Ukuba nemali kunikela umuntu ikululeko yokuthi akghone ukulandela amabhudango wakhe, akghone ukuvakatjhela indawo afuna ukuzivakatjhela. Umuntu nakane mali ukghona ukuphila ipilo yakhe ngendlela afuna ngayo angabi nesithiyo.Umuntu onemali uthola amathuba aneleko kwezefundo,kwezepilo nakweminye imikhakha eqakathekileko ngombana akghona ukubhadela. Umuntu lo ukghona ukuthoma irhwebo, ukuzithuthukisa nokukhula, bese athuthukise izinga lakhe lokuphila.[2]

Ubumbi bemali

[edit | hlela umthombo]

Imali iletha ukungalingani phakathi kwabantu ngombana umuntu onemali uyahluka kilabo abanganayo. Kuthiwa boke abantu bayalingana ngaphasi komthetho kodwana imali iyakghona ukuphula umthetho ngasikhathi, ngombana umuntu onenamali uyakghona ukubhadela ibheyili aphume ejele lokha nagade avalelwe[3].Imali iyakghona ukwenzisa umuntu izinto zobutsotsi nobukhohlakali njengokuthi umuntu athengise iindakamizwa ukuze akghone ukuba yinjinga. Abanye abantu abanemali bayakghona ukuthenga abantu ukuze bakghone ukuthola isizo ngaphambi kwabanye abantu.[4]

Ukusebenzisa imali

[edit | hlela umthombo]

Kuqakathekile bona abantu bafundiswe ngokusebenzisa imali ngokuhlakanipha.[5]Bafundiswe ukusebenzisa ukuthatha inqunto ezihle zemali ukubalekela ukuphelelwa yimali bangakatjheji. Abantu kufanele bakwazi ukusebenzisa imali kuhle ngokuthi bathenge lokho abakudingako kwaphela bese bathathe imali eseleko bayoyibulunga. Abantu nafundiswa ngokusenzisa imali bakhona ukuhlela ukuthi bazoyisebenzisa bubjani begodu bayibulunge bunjani, benze lokho baqale iindingo abazokuba nazo ekusaseni labo.

  1. Money - Wikipedia
  2. Mood, C., 2017. More than money: social class, income, and the intergenerational persistence of advantage. Sociological Science, 4, pp.263-287.
  3. Why Celebrities and the Wealthy Think They Are Above the Law | Psychology Today
  4. Where South Africans are paying the most bribes | Freight News
  5. Lusardi, A. and Mitchell, O.S., 2014. The economic importance of financial literacy: Theory and evidence. American Economic Journal: Journal of Economic Literature, 52(1), pp.5-44.