Izinja
Izinja kuzinlwana ezinenyawo ezine, ziyakhokhonta lokha nazibona into engakalungi. Kusilwane esikghona ukwenziwa ifuyo sithandwa esihlala ngaphandle kwendlu ziqaphe. Inja inekghono elikhethekileko lokunekelela, lokuzwa begodu nokubona kwazo kuhlukile kunokwabantu. Izinja zimhlobo zimhlobo omnengi begodu zihluka ngobukhulu, ukuziphatha nangoboya. Zinekghono lokulekelela abantu ukuthi bararulule imiraro. Inja yaziwa njengomngani omkhulu womuntu ngombana ziyakghona ukunikela abantu isekelo nokuthi zisebenzisane nabo.[1]
Imihlobo yezinja
[edit | hlela umthombo]Izinja eziqakaphako
[edit | hlela umthombo]
Kumhlobo wezinja othwasiselwa bonyana ukghone ukuvikela abantu, indawo, ivikelwa ebatwini abangaba batsotsi bafune ukungenela Indawo. Kusukela ekadeni izinja lezi zabe zikghona ukuthi ukugada nokuvikela indawo.[2] Zikghona ukuzwa itjhada msinya begodu zilalela lokho okutjhiwo banikazi bazo kwaphela. Zikhamba indawo yoke lapho zigae khona njengekhaya nofana ebubulweni ngaphandle kokusaba. Izinja ziyakghona ukuziphatha kuhl lokha nazihlangana ngabantu ngombana zithwasise kuhle ukuthi zikghone ukulalela abanikazi.
Izinja ezihlahla abaphopheleko
[edit | hlela umthombo]Izinja lezi zithwasiselwe bonyana zikghone ukuthi zilekelele abantu abaphopheleko nofana abanobudisi bokubona kuhle bonyana bakghone ukuthola indlela nokuthi bakghone ukuzikhambela ngesekelo lezinja lezi. Izinja lezi zidosa phambili abanikazi bazo zibalekelela bonyana bangaweli phezulu kweenqabo begodu zibakhombe nendlela.[3] Zenza abanikazi bonyana abanikazi bakghone ukukhamba ngokuzithemba emabhodulukweni hlukaneko. Zibanikwela ukuvikeleka emabhodulukweni ahlukahlukeneko. Nolokha nangabe indlela isikhisi nofana kunamataka wemithi alengileko angalimaza abantu abaphopheleko. Ziyakghona ukuthi zenze umsebenzi wazo ngombana ziyathwasiswa ukuthi zikghone ukulandela imilayo evela kubanikazi bazo begodu nokuthi zikwazi ukudosa abantu abaphopheleko phambili. Izinja lezi zikhethwa ngokuthi zihlakaniphile, zinommoya ophasi begodu zikghona ukujwayela amabhoduluko ahlukahlukeneko.
Izinja zamapholisa
[edit | hlela umthombo]Izinja zamapholisa kuzizinja ezithasiswe ngokwezinga eliphezulu ngombana zisebenza ukuqinisekisa ukuvikeleka kwabantu nokurhubhulula ubugebengu. Izinjalezi ziyakghoa ukuthi zinukelele ziveze lapho kuneendakamizwa khona, nalapho kufihlwe khona amabhomu nofana izinto zokuwenza.[4] Izinja lezo ziyakghona ukuthi zizume abantu abasolelwa ngokwenza umlandu, nofana ukuthola abantu abalahlekileko engozini. Zikghona ukuphekelela amapholisa lokha nakaya lapho abizwe khona begodu awaphephise zinekelele nalapho kubulungwe khona abantu ngokungasise mthethweni.
Izinja Ezizumako
[edit | hlela umthombo]Izinja ezizumako ziyakghona ukugijima ngebelo elikhulu nokuthi zithole lapho kuneenyamazana khona. Izinja lezi zinekghono lokunukelela lapho inyamazana zingakhona ngokuzwa iphunga lenyamazana.[5] Ezinye zomhlobo lo zikhamba nabazumi abadubula isigidi bese zilandele lapho isigidi sidubule khona zidubule khona ukwenzela bona zikghone ukudobha inyamazana. Ukuze izinja lezi zikghone ukwenza umsebenzi wazo kufuze bona zibe nekghone lokulalela lokha nazi thwasisako, zibenepilo emzimbeni begodu zihlale zizibandula ngamalanga.
Iinkomba
[edit | hlela umthombo]- ↑ DOG Definition & Meaning - Merriam-Webster
- ↑ Coppinger, L. and Coppinger, R., 2024. Dogs for herding and guarding livestock. In Livestock handling and transport (pp. 296-313). GB: CABI.
- ↑ Glenk, L.M., Přibylová, L., Stetina, B.U., Demirel, S. and Weissenbacher, K., 2019. Perceptions on health benefits of guide dog ownership in an Austrian population of blind people with and without a guide dog. Animals, 9(7), p.428.
- ↑ Unver, Y. and Shahed, B., 2023. The Role of Detective Dogs in the Process of Discovering and Verifying Evidence of Crime. Comparative Criminal Jurisprudence, 2(5), pp.617-627.
- ↑ Koster, J., 2009. Hunting dogs in the lowland Neotropics. Journal of Anthropological Research, 65(4), pp.575-610.